The Five Deeps / Genel #08

  Bugüne kadar uzaya 550’den fazla insan gitti, fakat dünyanın en derin noktasına hatta dünyanın en derin 5 noktasına birden giden tek bir kişi var Victor Vescovo…

   53 yaşındaki Victor Vescovo abimiz dünyanın her kıtasında tüm zirvelere tırmanmak yetmezmiş gibi Kuzey ve Güney kutuplarında kayak yapan 66 insandan biri olmayı başarmış. 2017 yılında bunları bitirdikten sonra “Ne yapsam?” diye düşünen Amerikalı özel sermaye yatırımcısı, emekli bir deniz subayı olmanın getirdiği ilgiyle dünyanın en derin 5 noktasına inmeyi kafasına koymuştur. Pek tabii dünyanın en derin noktasına gidebilmek için herkesin garajında bulunan denizaltılarından veya batiskaflardan(diplerde gözlem yapmaya yarayan araç) daha özel bir şeye ihtiyaç duyarsınız. Öyle bir araç olmalı ki tüm donanımları ile 11.000 metre derinliğe ulaşabilmeli ve oradaki basınca dayanabilmelidir.

   Vescovo abimiz mali gücün de verdiği cesaretle beraber böyle bir aracı üretebilecek şirketleri araştırmaya başlıyor fakat genel olarak böyle şirketler zengin turistlere köpekbalığı göstermek için araç tasarladıkları için fazla seçeneği olmayan Vescovo abimiz keşif denizaltıları üreten Triton isimli bir şirketle anlaşmaya karar verir. Hayalinin böyle bir araç tasarlamak olduğunu söyleyen Triton şirketinin başkanı Patrick Lahey Rusya’daki Krylov Enstitüsünde okyanus derinliğini taklit edebilen basınç odalarından yararlanarak 2 yıl içerisinde Triton 36000/2 modelini üretiyor. Diğer üretilen modellerin aksine bu batiskaf sadece iki kişilik minimal bir tasarıma sahip.  Batiskafı küçük tutmak hem maliyet hem de ağırlığı azaltmak konusunda oldukça önemliydi. Hem dalış kısmında hem yüzeye çıkma konusunda hızlı olması için elips bir tasarım yapmak için çıkılan yolda en son olarak aşağıda gördüğünüz yastığımsı batiskaf ortaya çıkmış.

  Limiting Factor ismi verilen bu araç 16 saatten fazla suyun altında durabiliyor ve 3,7 metre yüksekliğe sahip. Ağırlığı 11,7 ton olan bu araçta gerçekten gerekli olmayan hiçbir donanım olmadığı gibi devrelerin çoğu dahi aracın dışında konumlandırılmış ve bu parçaların basınç testleri de özel olarak yapılmış. DNV GL isimli bir tescil ve sınıflandırma kuruluşundan “dünyanın en iyi test edilmiş denizaltısı” sertifikasını alan Vescovo bu durum için “Dalış boyunca pilot ben olacaktım ve eve dönmeyi gerçekten istiyordum. Güvenlik en önemli şey, sertifika bana bunun yanında görevimi tamamladıktan sonra Limiting Factor’ü daha kolay satmamı sağlayabilir. ”diyor.

   Böyle bir batiskaf tek başına bu görevi gerçekleştiremeyeceği için Vescovo abimiz ABD donanmasının bir gemisini satın alarak gezici bir üsse dönüştürmek için gemiye vinç monte ettirip, çeşitli cihazlar ve laboratuvarlar kurdurarak ismini “Pressure Drop” olarak değiştiriyor. Tüm bu inanılmaz çalışmalar, test dalışları bittikten sonra ilk dalış Atlantik okyanusunda 21 Aralık 2018 tarihinde Puerto Rico çukuruna 8,376 metreye yapılıyor. Kafasında canlandırmakta zorlananlar için, 10 adet Burj Khalifa’nin (828 metre ile dünyanın en yüksek binası) uç uca eklenmiş bir yüksekliğin denizin altında olduğunu düşünebilirsiniz. Şubat 2019 Güney Sandwich 7,434 metrelik çukuruna, nisan ayında Hint okyanusunda Java çukuruna 7,192 metre, mayısta dünyanın en derin noktası olan 10,928 metrelik Mariana çukuruna, araya bir titanik ziyareti koyarak 3,800metreye ve son olarak ağustos ayında ise Arktik okyanusunun en derin noktası olan 5,550 metrelik Molloy çukuruna inerek görevini tamamlamış.

   “Adamın yaptırdığı aracı bile o kadar anlattıktan sonra neden dalışları bu kadar kısa geçtin?” diyenler için, tüm bu dalışların ayrıntılı ve belgeli detayları fivedeeps.com sitesinde harika bir şekilde anlatılmış. Açıkçası oradan buraya kopyalamak istemedim. Yazının bu kısmına kadar okuduysanız ve ilginizi çektiyse siteye giderek Mariana çukuruna yapılan dalış sırasında, tarihte bu dalışı ilk kez gerçekleştiren 87 yaşındaki Don Walsh’ın da bu rekor kırılırken gemide bulunduğunu görebilirsiniz. Medyada bu konu ile ilgili en çok manşet yapılan “Dünyanın en derin noktasında bulunan plastik atık bulundu.” başlığındaki plastik atıkların 70’li yıllarda ABD’nin bu bölgeyi seneler boyu tıbbi atık bölgesi ilan etmiş olmasından kaynaklandığını öğrenebilirsiniz.

   Tahmin edilebileceği üzere dünyanın en derin 5 noktasına yapılan bu yolculuk 5 seferde başarılabilecek bir durum değil. En küçük olumsuz koşullarda dahi sonuçlar ağır olabileceğinden dolayı oldukça gelişmiş araçlar ve keşif dalışları yapılarak gerçekleştirilmiş. Yaklaşık 40 dalış gerçekleştirmiş olan Limiting Factor aracı için binlerce dalış daha yapabileceğini söylüyor Vescovo. Bu sebepten ötürü olsa gerek bu yazının yayınlandığı tarihten itibaren 750.000$ gibi makul(!) bir fiyata dünyada sadece 4 kişinin gitmiş olduğu dünyanın en derin noktası olan Mariana çukuruna 12 saat süren bir gezi turizmine başlıyor. Yine bu yazı yayınladıktan kısa bir süre sonra Discovery “Deep Planet” ismiyle bu maceranın bir belgeselini yayınlayacağını duyurdu. Belgeseli izledikten sonra görüşmek üzere, siteye girip Vescovo abimizin inanılmaz macerasını incelemeyi unutmayın.J